Woensdagavond 5 juli gaf Mariefe Revollido, een Filipijnse theologe, een lezing over haar droom: een Mariaverering die relevant is voor gelovigen in de Filipijnen. De titel van haar lezing was Maria revolutionair – de Maagd van Balintawak.
Zij begon de lezing met een kort historisch perspectief over het ontstaan van de Iglesia Filipina Independiente. In 1896 kwam men op de Filippijnen in opstand tegen het Spaanse koloniale bewind dat al sinds het midden van de 16e eeuw de macht in dit eilandenrijk in handen had. De opstand leidde tot de eerste Filippijnse republiek met als president Emilio Aguinaldo. Maar tijdens de vredesbesprekingen van Parijs verkocht Spanje de Filippijnen aan de U.S.A. voor 20 miljoen dollar! Ondanks een verbeten guerrillaoorlog tegen de nieuwe kolonisator verdween de republiek en werd het land een kolonie van de USA. Onafhankelijkheid werd pas verkregen na de Tweede Wereldoorlog. In 1902 werd de Iglesia Filippina Independiente (IFI) uitgeroepen op een vergadering van de vakbond Union Obrera Democratica en de priester en ex-guerrilla generaal Gregorio Aglipay werd genomineerd als de eerste leidende bisschop (Obispo Maximo).
De IFI is het enige tastbare resultaat van de vrijheidsstrijd op de Filippijnen. De Maagd van Balintawak werd een belangrijk beeld tijdens deze vrijheidstrijd en stond voor het Filippijnse volk dat voor haar waardigheid opkomt. Tegenwoordig is Balintawak vooral nog de naam van een dorpje, van een bekend treinstation, van een broodsoort, van krijgskunst maar ook van de nationale klederdracht voor Filippijnse vrouwen. Revollido herinnert aan de Maagd van Balintawak als wat er echt toe doet.
Tijdens de strijd om onafhankelijkheid verscheen de Maagd van Balintawak in een waarschuwende droom waardoor ‘Katipunan’, een groep vrijheidsstrijders, niet naar Manila afreisden waar zij anders vanwege het uitbreken van de revolutie gedood zouden zijn. In de droom was de Maagd van Balintawak gekleed in wat later de nationale klederdracht van vrouwen werd. Zij had een kleine jongen bij zich die gekleed was in boerenkleding, symbool voor de vele boeren die de voornaamste vrijheidsstrijders waren. Na het bekend worden van deze waarschuwende droom werd het beeld van de Maagd van Balintawak een belangrijk symbool voor de strijd om onafhankelijkheid. De Maagd van Balintawak staat sindsdien voor omverwerping, voor revolutie, voor het moederland maar ook voor de rol van vrouwen in de strijd voor onafhankelijkheid en later voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.
Vlak na de Tweede Wereldoorlog tot 1972 raakte het beeld van de Maagd van Balintawak in de vergetelheid. De kerk had andere dingen aan haar hoofd dan politiek engagement: oecumenische integratie en het verkrijgen van apostolische successie stonden voorop. In geschiedenisboekjes wordt de rol van de IFI en de Maagd van Balintawak nergens vermeld terwijl die zo belangrijk geweest is tijdens de onafhankelijkheidsstrijd van de Filippijnen en voor het ontstaan van de Iglesia Filipina Independiente. Ook het feit dat in de overheersend Rooms-Katholieke Filippijnen de Maagd Maria onder wel 40 verschillende namen vereerd wordt, helpt niet mee om de Maagd van Balintawak de erkenning te geven die zij verdient. Men ziet haar al gauw als een soort ‘concurrent’ van andere vormen van de Maagd Maria.
Omdat de IFI van 1946 tot 1976 geen eigen seminarie had, werd de geestelijkheid van de IFI opgeleid aan buitenlandse seminaries van bijvoorbeeld de Episcopal Church. Daar werd natuurlijk niet over de Maagd van Balintawak gesproken en dat betekent dat de huidige generatie geestelijken in de IFI niets over haar wist. Ook de gelovigen weten, mede door de hiervoor genoemde ‘dominantie’ van de Maagd Maria, nauwelijks nog wie de Maagd van Balintawak is. Er is geen enkele parochie naar haar vernoemd, in de plaats waar zij verscheen is geen gedenkteken. Dit alles tot frustratie van Mariefe Revollido. De groep die nu strijdt voor een erkenning van de Maagd van Balintawak is groeiende. De pas verkozen Obispo Maximo wil de devotie voor de Maagd van Balintawak weer invoeren en heeft 26 Augustus als feestdag aangemerkt. Ook het Aglipay Central Theological Seminary heeft de Maagd van Balintawak herondekt en moedigt de bekendheid en de devotie aan door het geven van lessen en seminars aan haar studenten. Er is zelfs een speciale liturgie voor een ‘noveen’, een negendaagse gebedsestafette ontwikkeld, gebruikmakend van materiaal uit de geschiedenis van de IFI, toen de Birhen nog wel vereerd werd. Mariefe Revollido, docent aan dit seminarie, schrijft een proefschrift over de Maagd van Balintawak en haar grote droom is dat deze Maagd, naast de Maagd Maria, een welverdiende plaats in de kerk en in de harten van de gelovigen krijgt. De Maagd van Balintawak die staat voor eigen kracht, vrijheid en gerechtigheid (meer nog dan voor revolutie) kan in de ogen van Mariefe heel goed bestaan naast de Maagd Maria die vooral bekend is om haar zachtheid.
Mariefe Revollido is in Nederland als gast van de Oud-Katholieke Kerk en de bisschoppelijke commissie voor missie en diaconaat buitenland, St. Paulus. Ze neemt onder meer deel aan de summer school in oud-katholieke theologie die vanuit het Oud-Katholiek Seminarie wordt aangeboden in samenwerking met Utrecht Summer School.
Wie meer wil lezen over de Iglesia Filipina Independiente, haar geschiedenis en getuigenis kan dat doen in de uitgave over de vermoorde bisschop Alberto Ramento, Alberto B. Ramento. Bisschop van Arbeiders en Boeren. Een profetische getuigenis van een bisschop en zijn kerk, Franz Segbers/Peter-Ben Smit, red.(Hilversum/Goes: Sync. Creatieve Producties/Nilsson, 2011), verkrijgbaar in de webshop: http://www.okkn.nl/webwinkel/119/alberto_b._ramento
Overgenomen avn de OKKN website